Het is half zes, mijn collega’s zijn inmiddels allemaal naar huis en ik zit wat verveeld en verdwaasd om me heen te kijken. Herrie in de tent, eigenlijk om niets. Vind ik, mijn collega’s die hier nog tot aan hun pensioen zitten opgesloten denken daar anders over. Samen met mijn maat, ook tewerkgesteld dienstweigeraar, hebben we het namelijk in ons hoofd gehaald onze zelfgemaakte tekeningetjes op de vers geschilderde hagelwitte muren te plakken.

(Semi) statisch archief. Een dynamisch, regelmatig geraadpleegd, archief wordt in een paternosterkast bewaard.

Tot aan de hoogste baas van de Universiteit aan toe is hier schande van gesproken, en er is mij verteld dat ik op zal draaien voor de herstelkosten van de plakband resten. Het is immers mijn werkplek. Op de één of andere manier heb ik het afdelingshoofd duidelijk gemaakt dat ik niks doe wat tegen de regels is en dat ik dus ook geen rekening kan krijgen. Er is namelijk geen dossier over, dat je geen dingen aan de muur mag hangen.

Het is 1990, we vervullen onze vervangende dienstplicht, obstinaat tegen het bureaucratische systeem van onze werkplek, voelen ons misbruikt als goedkope arbeidskrachten en vooral ik heb niks zinnigs te doen. Mijn maat mag dan nog nummertjes met de computer toekennen aan de binnengekomen stukken, ik kom niet verder dan deze stukken op alfabet leggen en in de juiste mapjes doen. Dus vullen we onze tijd met slappe verhalen, koffiedrinken en het maken van tekeningetjes en andere versierselen voor op de muur. En we zijn ook wel boos, dat hier op het hoofdkantoor het geld over de plinten gutst terwijl verderop in de stad leerstoelen worden afgestoten om te bezuinigen.

We zijn net een dag verhuisd. Met onze afdeling zaten we verspreid over een paar kleine kamers op de eerste

Paternosterkasten in bedrijf. Foto: Bertello Nederland

verdieping. En nu mochten wij, Post- en Archiefzaken, ook eindelijk naar een nieuwe ruimte op de derde etage. Het had nogal wat voeten in de aarde, er moesten nieuwe archiefkasten, zogenaamde ‘paternosterkasten’, worden geplaatst voor de stapels dossiers die wij beheren. De eeuwenoude houten vloer van Het Bureau der Universiteit kan deze zware jongens natuurlijk niet dragen. Een totale verbouwing volgt en het geld kan niet op. Eerst is het bouwkundige aspect aangepakt, de vloeren verstevigd en de stroomvoorziening voor de paternosterkasten aangelegd. Voor een archiefafdeling een kwestie van status, de hoeveelheid paternosterkasten bepaald hoe belangrijk je bent. Eigenlijk wilden de afdelingshoofden acht van deze kasten, beneden stonden er vier. Na wat getouwtrek worden het er zes. Tegen 100.000 gulden per stuk.

De muren zijn opnieuw behangen en geverfd, de verlichting gemoderniseerd en er is een mooie nieuwe vloer aangelegd. En een balie natuurlijk, voor de collega’s die dossiers komen lenen zodat ze niet meer op de afdeling hoeven te komen. Uiteindelijk was alles klaar, de dossiers naar boven gebracht, het meubilair verplaatst, de computers aangesloten en niet te vergeten zijn alle persoonlijke eigendommen meegenomen.

Onder de persoonlijke eigendommen die we mee naar boven hebben genomen zitten natuurlijk onze wandversieringen waar we maanden mee bezig zijn geweest. Ik heb een mooi plekje bij de balie gekregen en al gauw hangen daar, bij de ingang van onze afdeling, de tekeningen met daarboven ons meesterwerk: een stevig uitvergrootte banier met de tekst ‘ontbureaucratisering’. Dit prachtige woord hebben we in een ambtelijk beleidsstuk gevonden.

En zo zit ik daar, op mijn nieuwe plekje aan het eind van de middag mijn situatie te overdenken. Er is mij toch wel duidelijk te verstaan gegeven dat dat zo niet kan, dat plakband. Die plaatjes kunnen ze inderdaad niet verbieden, maar dat plakband op de vers geschilderde muur…. Punaises moet ik maar helemaal niet proberen. De nood begint nu toch wel hoog te worden, wat moet ik hier nou weer mee?

Even later staat één van de portiers voor mijn neus, met onder zijn arm een zeker twintig jaar oud, stoffig groen prikbord. Kennelijk ergens diep uit de kelder opgeduikeld. Verder heeft hij een boormachine, pluggen en zeer, zéér stevige bouten bij zich. “Ik hoor dat hier een probleem is met de tekeningen?”

De volgende dag krijg ik te horen dat ik naar een nieuwe werkplek toe ga, tegenover mijn direct leidinggevende. Voorzichtig leg ik onze tekeningen weg, in afwachting van een oplossing. Om half zes komt de portier weer en gaat het tweede stoffige groene prikbord tegen de muur. Een week later moet ik weer verhuizen en weer een week later, bij het vierde prikbord, zegt de portier dat het nu wel een keer afgelopen moet zijn met verhuizen: de prikborden zijn op.

Gelukkig zijn de beschikbare werkplekken dat ook en zwaai ik een paar maanden later, in het voorjaar van 1991, vervroegd af. De dienstplicht is afgeschaft.