De afgelopen jaren hebben rederijen en hun verzekeringsmaatschappijen miljoenen aan losgeld betaald voor het vrijkopen van gekaapte schepen en bemanningen in de Hoorn van Afrika. Als reactie hierop wordt door marines uit de gehele wereld gepatrouilleerd om de koopvaardij in de regio tegen deze piraterij te beschermen. Ook worden bewapende (particuliere) beveiligers in gezet om piraten op afstand te houden.

De laatste tijd hoor je er niet meer zoveel van, maar het op patrouille houden van een grote vloot marineschepen is en blijft natuurlijk een buitengewoon kostbare zaak, afgezien van het leed bij gegijzelden en hun familieleden. Ook een eventuele berechting van gearresteerd piraten is lastig en politiek gecompliceerd. Wat doe je met een piraat die zijn straf heeft uitgezeten, wordt vrijgesproken of waarvan de leeftijd niet is vast te stellen?

Grote Pier maakt de Zuiderzee onveilig in het begin van de 16e eeuw. Ook de Friese piraat Grote Pier had een legitimatie voor zijn daden (die voortkwam uit Fries nationalisme) en een veilige en stevige basis op het vaste land…

Eeuwenlang hebben we te maken gehad met piraterij vanuit bijvoorbeeld Noord Afrika en Duinkerken. Of, in staatsdienst, als gelegaliseerde vorm van oorlogvoering.

Deze piraten konden zich in stand houden door listigheid, veel lef en snelle kleine boten (waar kennen we dat van?). Onze beste admiraals en grootste zeehelden werden erop af gestuurd, konvooivaarten en escortes, niets heeft structureel geholpen: de piraten zaten veilig verschanst in hun sterk verschanste en goed verdedigde havens. Dit heeft tot ver in de 19e eeuw voortgeduurd.

De laatste berichten zijn dat de piraterij onder controle is dankzij de internationale inzet van marine schepen. Maar zodra deze schepen zich terugtrekken zullen de problemen direct weer de kop op steken. Deze controle is dus alles behalve duurzaam maar wel zeer kostbaar: we zullen marine schepen in moeten blijven zetten.

De situatie in de Hoorn van Afrika is verder niet veranderd. Het op land aanvallen van de piraten is militair te riskant, kostbaar en daardoor uitgesloten. Hiermee zou men de levens van gijzelaars op het spel zetten en het schrikbeeld van gesleep met lijken van Amerikaanse commando’s door de straten van Mogadishu zijn we nog altijd niet vergeten.

De oplossing zou gezicht moeten worden in welvaart. Geef de lokale bewoners een bron van bestaan en het maatschappelijk draagvlak voor piraterij onder de bevolking verdwijnt vanzelf. Dat betekend bijvoorbeeld wel dat wij, Europeanen, moeten stoppen met het leegvissen van Afrikaanse kustgebieden met onze supertrawlers. Op deze manier worden de belangen van de lokale Warlords uitgeschakeld.

Dit soort maatregelen hebben wel een andere kant: Het Westen zou de indruk kunnen wekken dat piraterij wordt beloond met ontwikkelingshulp en stijgende welvaart. Anderzijds, welk recht hebben wij bijvoorbeeld om de zeeën en oceanen leeg te vissen?